Niveaubepaling
Ik werk vaak met een soort van niveau-bepaling van de redenaties die je voor jezelf hebt. Er zijn twee niveaus die een gevoel van zekerheid geven en twee die een gevoel van twijfel geven.
| Smoezen | twijfels |
| Mooie redenaties | Persoonlijke zekerheid |
Smoes
Het eerste niveau van redeneren bij mensen is vaak het level van de ‘smoezen’. Eigenlijk is dat 9 van de 10 keer vooral een teken dat je eigenlijk niet meer zo goed kan nadenken.
“Dom Denken” (net voor de terugval) is vaak eerder een teken van de onderliggende stress dan dat het iets zegt over iemand’s intelligentie.
En mensen die een smoes presenteren die weten vaak ook wel dat er iets ‘wringt’. Maar ze kiezen er toch liever voor om aan die smoes vast te houden en laten zich dus uiteindelijk bepalen door hun automatismen. De smoezen die je voor jezelf klaar hebt, die kan je leren herkennen voor wat ze zijn.
“I always keep a supply of liquor handy in case I see a snake – which I also keep handy.” ~ W.C. Fields
Een smoes kan je herkennen aan de volgende dingen:
-A: de oorzaak van de dingen die mislopen in mijn leven ligt buiten mij (en als het een sprookje was geweest dan was ik ook een veel sprookjesachtiger mens geweest)
-B: smoezen zorgen ervoor dat ik niet onder ogen hoef te zien hoe pijnlijk het is dat ik mijn eigen leven niet in de hand heb.
-C: smoezen klinken altijd erg geloofwaardig in mijn eigen oren maar je krijgt er nooit echt een goed gevoel bij. (Overigens is dit één van de belangrijker redenen waardoor mensen met een verslaving steeds problemen krijgen met hun omgeving.)
Het is vaak handig om mensen hun meest-favoriete-smoezen-boek te laten schrijven.
Mooie redenatie
Redenaties die klinken altijd erg mooi. Ze geven jou zelf een goed gevoel van tevredenheid en het lijkt alsof het klopt. Redenaties zijn verhalen die je jezelf al vaak hebt verteld en dat geloof je (nog) steeds. De prijs daarvan is wel dat jouw redenaties wel maken dat je leven iedere keer op dezelfde manier verloopt en dat je toch telkens met een gevoel van onrust blijft zitten op de middellange termijn. Ook al geven ze vaak op de korte termijn wel een soort van schijnbare rust.
Je kan redenaties ook vaak herkennen aan het woordje “moeten” dat er bijna altijd in staat. “Dat zou ik moeten kunnen” of “Dat zou niet mogelijk moeten zijn” enzo dat zijn veel voorkomende redenaties die maken dat mensen niet dat lastige gevoel hoeven te voelen dat zij iets in zichzelf zouden moeten veranderen…
Jouw redenaties kan je soms ook terug vinden onder de “goede voornemens”…
Goede voornemens zijn: zinnetjes die je jezelf vertelt die je een goed gevoel
geven (ook al hebben ze verder niet altijd zo veel te maken met de realiteit
zoals die zal gaan verlopen).
Twijfels
Een twijfel is een belangrijke stap die komt nadat je de moed hebt gevonden om jouw redenaties in twijfel te trekken. Het is een redenatie met een vraagteken erachter waardoor het iets is geworden om te onderzoeken. Twijfel is ook iets dat mensen voelen… en dat is niet altijd gemakkelijk in het begin als je nog bezig bent op overlevingsniveau.
Het is vaak een oude zekerheid die je op de helling zet en eens met rust en beleid onderzoekt. “Was dat ooit wel echt zo? Of leek het alleen maar zo in mijn ogen, toen?” en “is dat nog steeds wel zo?” zijn belangrijke vragen. “zijn er andere mensen die het anders hebben aangepakt en wat kàn en wìl ik van hen leren?” zijn vragen die niet altijd makkelijk te beantwoorden zijn maar het is wel het zelfonderzoek die de ‘vaste redenaties’ in beweging kunnen brengen en die de grote smoezen laten leeglopen.
Hopelijk is een twijfel voor jou ook echt een gedachte waar je het met andere mensen over gaat hebben want een mens komt vrijwel alleen maar op nieuwe gedachten door er met anderen over te praten. (Probeer daarvoor juist ook mensen uit te zoeken die de dingen handiger aanpakken dan jij. Want van de mensen die de dingen hetzelfde oplossen als jij leer je meestal niet zo veel) 🙂
Persoonlijke zekerheid
Persoonlijke zekerheden hebben als het ware het hoogste niveau. Dit soort zekerheden zijn nooit Zwart/Wit. Zij zijn genuanceerd en juist daardoor zijn zij wáár… en vooral zijn zij duidelijk voor jou. Niet alleen in je hoofd maar ook emotioneel, hartniveau.
Natuurlijk, je kan jezelf er met voldoende slimmigheid altijd wel weer op de één-of-andere manier omheen redeneren maar dan voel je ook wel dat je ergens jouw eigen waarheid ondermijnd. Dat is soms een lastig moment om te onderkennen. En als je het nog aan het doen bent dan heb je dat nog niet altijd in de gaten maar de meeste mensen zeggen vaak achteraf:
“eigenlijk wist ik het wel!”
Zekerheden zijn niet altijd leuk (soms ook wel) 🙂 maar vrijwel nooit sprookjesachtig. En ook al zijn ze vervelend of pijnlijk, ze geven wel rust door hun duidelijkheid.
Het meest lastige van Persoonlijke Zekerheden?… Je moet er zelf achter komen. Het is vroeger wel geprobeerd om mensen met veel dwang en confrontatie te dwingen om “dingen onder ogen te zien” maar dat blijkt gewoon niet te kunnen. Herhaling helpt wel, juist omdat het bij Persoonlijke Zekerheden niet alleen maar gaat over weten en denken, niet alleen gaat over voelen, maar juist over:
denk na over je gevoel om na te gaan of je wel gevoelens kloppend zijn bij de situatie… en voel na bij de dingen die je denkt, om na te voelen of je gedachten wel kloppen bij jou.
integrative addiction management.com 